Naturalnym środowiskiem dla krzewów herbacianych jest klimat tropikalny i subtropikalny lasów znajdujących się wokół równika. Herbatę zieloną otrzymuje się z górnych listków krzewu Camellia sinensis (Thea sinensis), poddanych łagodnemu działaniu pary wodnej (następuje dezaktywacja enzymów odpowiedzialnych za procesy utleniania), a następnie suszonych. Zielona herbata nie jest poddawana procesowi fermentacji.

       W licznych badaniach przeprowadzonych na różnych modelach zwierzęcych, z udziałem ludzi oraz w doświadczeniach in vitro wykazano, że związki zawarte w zielonej herbacie wykazują właściwości przeciwutleniające, przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwmiażdżycowe.

Zielona herbata w chorobach sercowo-naczyniowych

Choroba sercowo-naczyniowa (CVD) jest główną przyczyną zachorowalności, śmiertelności na całym świecie. Nadciśnienie tętnicze jest jedną z głównych przyczyn incydentów sercowo-naczyniowych  i główną przyczyną 7 milionów zgonów rocznie na całym świecie. 

    Wykazano, że zmiana stylu życia, w szczególności zmiana nawyków żywieniowych,  skutecznie regulują ciśnienie tętnicze. Zielona herbata, pozyskiwana z rośliny Camellia sinensis, jest powszechnie spożywanym napojem na całym świecie, a krajach azjatyckich jest stosowana jako lek.  Mechanizmy leżące u podstaw korzystnego działania zielonej herbaty przypisuje się głównie zawartości polifenoli podobnych do flawonoidów, takich jak katechiny.

    Badania in vitro wykazały, że katechiny z zielonej herbaty wywierają działanie kardioprotekcyjne, w tym hamowanie utleniania, zapalenia naczyń, a także poprawę dysfunkcji śródbłonka. Badania na zwierzętach wykazały również, że katechiny zielonej herbaty wpływają na produkcję tlenku azotu i rozszerzenie naczyń krwionośnych, poprawiając w ten sposób dysfunkcję śródbłonka i nadciśnienie.

Zielona herbata w zapobieganiu cukrzycy II i chorobach współistniejących

     Cukrzyca jest przewlekłą chorobą endokrynologiczną wynikającą z defektu wydzielania insuliny lub insulinooporności i jest główną przyczyną zgonów na całym świecie. Uważa się, że herbata obniża poziom glukozy we krwi i chroni komórki β trzustki  (badania na modelu zwierzęcym). W rezultacie coraz częściej zwraca się uwagę na opracowywanie leków przeciwcukrzycowych z herbaty i jej ekstraktów. Hipoglikemiczne działanie zielonej herbaty wynika głównie z obfitości polifenoli, zwłaszcza katechin, które odgrywają korzystną rolę w poprawie metabolizmu glukozy.

      Wiele badań wykazało wpływ spożycia herbaty na zmniejszenie ryzyka cukrzycy. Badanie z udziałem 608 pacjentów z cukrzycą, wykazało, że picie herbaty może złagodzić spadek insuliny we krwi na czczo.

Cukrzycy często towarzyszy wiele powikłań związanych z hiperglikemią, w tym dyslipidemia, choroby sercowo-naczyniowe, albuminuria i nefropatia, a także uszkodzenie wątroby. Bioaktywne składniki herbaty mogą złagodzić  te powikłania.

Dyslipidemia jest częsta u pacjentów z cukrzycą, która jest związana z chorobami układu krążenia i miażdżycą tętnic i charakteryzuje się nadwagą i wysokim poziomem trójglicerydów (TG),  cholesterolu całkowitego (TC),  LDL i niskim stężeniem HDL. Zielona herbata reguluje ekspresję genów biorących udział w metabolizmie lipidów, tym samym obniża  aktywność genów biorących udział w syntezie kwasów tłuszczowych, triacyloglicerolu i cholesterolu, powodując zmniejszenie masy ciała i złagodzenie powikłań cukrzycy.

    Testy na modelu zwierzęcym wykazały, że suplementacja  zieloną herbatą znacznie zmniejszyła przyrost masy ciała i tkanki tłuszczowej.

     Badania wnoszą, iż podawanie zielonej herbaty zmniejsza albuminurię u pacjentów, a  kolejne testy wykazują, ż katechiny obecne w zielonej herbacie mają właściwości porównywalne z inhibitorem enzymu konwertującego angiotensynę, który jest podstawową opcją leczenia chorych na nefropatię cukrzycową.

Zarówno testy in vitro, jak i in vivo potwierdzają, że katechiny zielonej herbaty, wykazują działanie przeciwcukrzycowe.

Wpływ zielonej herbaty na funkcjonalność mięśni w wysiłku fizycznym

      Wykazano, że profilaktyczne spożywanie zielonej herbaty łagodzi objawy uszkodzenia mięśni w wyniku wysiłku fizycznego.

      Badania Panza i in. wykazują, że stosowanie zielonej herbaty 200 ml / dzień przez 7 dni, obniża poziom CK we krwi. Jowko i współpracownicy zgłosił podobne wyniki podczas wykonywania programu treningów siłowych wraz z suplementacją zielonej herbaty w dawce 640 mg / dzień przez 4 tygodnie.

      W kolejnych badaniach Kerksick i in. również stwierdzili, że mężczyźni, którzy spożywali galusan epigallokatechiny, polifenol znajdujący się w zielonej herbacie (1800 mg / dzień przez 14 dni) , zgłaszali znacznie niższy poziom bolesności mięśni 24 godziny po wysiłku w porównaniu z grupą placebo.

     Herrlinger i wsp. również podali, że spożycie polifenoli z zielonej herbaty (2000 mg / dzień przez 13 tygodni) przed bieganiem (40 min, 65% VO2 max) zachowała funkcję mięśni, zmniejszył  się poziom CK we krwi , jak również bolesność mięśni 48 godzin po wysiłku w porównaniu z grupą  placebo.

Znajdzie się też kilka badań, które wykazują odwrotne skutki spożywania zielonej herbaty. Wykazano, że suplementacja polifenolami pochodzącymi z herbaty nie zmniejsza powysiłkowego przepływu markerów uszkodzenia mięśni po ćwiczeniach oporowych. Podobnie nie wykazano wpływu suplementacji ekstraktem z zielonej herbaty (980 mg / dzień przez 28 dni) na markery uszkodzeń mięśni u sprinterów, którzy wykonywali cztery powtarzane cykliczne sprinty w teście Wingate. Bodziec wysiłkowy spowodował zwiększenie stężenia CK w osoczu po 24 godzinach regeneracji co sugeruje, że u dobrze wytrenowanych uczestników indukowano uszkodzenie mięśni.

     Podsumowując, polifenole pochodzące z zielonej herbaty są przydatne jako środek do zmniejszania uszkodzeń mięśni w wyniku wysiłku fizycznego, niemniej jednak konieczne są dalsze badania aby określić optymalne strategie dawkowania zielonej herbaty.  

Autor: Marta Majcherczyk

Bibliografia:

[1] Kania M., Baraniak J.: Wybrane właściwości biologiczne i farmakologiczne zielonej herbaty (Camellia sinensis (L.) O. Kuntze). Postępy Fitoterapii 2011, 1, 34-40.

[2] Xu R., Yang K., Ding J., Chen G..: Effect of green tea supplementation on blood pressure. Medicine 2020, 99, 6, e19047.

[3] Qiu-Yue Fu., Qing-Sheng L., Xiao-Ming L., Ru-Ying Q., Yang R., Xu-Min L., Zhan-Bo D., Li-Ping X., Xin-Qiang Z., Jian-Liang L., Cong-Bo Y., Jian-Hui Y., Yue-Rong L.: Antidiabetic Effects of Tea. Molecules. 2017 22, 5, 849.

[4] Harty P., Cottet M., Malloy J., Kerksick C.: Nutritional and Supplementation Strategies to Prevent and Attenuate Exercise-Induced Muscle Damage: a Brief Review. Sports Med Open. 2019, 5, 1.

Artykuły z tej kategorii