Choroby wysokościowe to szereg objawów mogących wystąpić po przekroczeniu 3000 m n.p.m. Objawy jakie towarzyszą to bóle głowy, duszność, nudności, bezsenność, drażliwość i zaburzenia równowagi. Wymienione objawy spowodowane są obniżeniem ciśnienia parcjalnego tlenu w powietrzu atmosferycznym i związanym z tym spadkiem prężności tlenu w powietrzu pęcherzykowym w płucach.

Wyróżnić można trzy stany chorób wysokogórskich: ostrą chorobę wysokościową ( acute montain sickness – AMS), wysokościowy obrzęk płuc ( high altitude pulmonary oedma – HAPE) oraz wysokościowy obrzęk mózgu ( high altitude cerebral oedema – HACE).

Ostra choroba wysokościowa (acute montain sickness – AMS)

Ostra choroba wysokościowa zwana jako choroba górska –AMS, jest najczęstszą postacią zachorowania w warunkach braku aklimatyzacji do znacznej wysokości. Jest jednostką, która obejmuje wiele objawów, które prowadzą do upośledzenia organizmu, a tym samym uniemożliwiają przebywanie na dużej wysokości. Szybkość z jaką narastają objawy tej choroby zależą przede wszystkim od osiągniętej wysokości, a także od szybkości z jaką ta wysokość została osiągnięta, jak również długości czasu przebywania na tej wysokości. Oprócz tego, narastające objawy zależą także od obciążenia organizmu wysiłkiem fizycznym, stopniu nawodnienia, jak  również ogólnej wydolności organizmu. Występowanie objawów choroby wysokościowej wiąże się z niskim ciśnieniem parcjalnym tlenu. Udział samego tlenu na wysokości jest taki sam (21%), jednak gdy obniża się ciśnienie atmosferyczne, równolegle obniża się ciśnienie parcjalne tlenu. Na poziomie morza wynosi 149 mm Hg, natomiast na wysokości 4000 m n.p.m., spada i jest 86,4 mm Hg.

Podczas Międzynarodowego Sympozjum, który odbył się w Lake Louis w Kanadzie w 1991r., którego głównym tematem była hipoksja oraz jej objawy i skutki, stwierdzono, iż ostra choroba wysokościowa może rozwijać się już od 2500 m n.p.m., a rozpoznać ją można gdy występuje ból głowy i zawroty głowy oraz nudności lub wymioty, osłabienie, a także zmęczenie lub trudności ze snem. W ocenie ostrej choroby wysokościowej można się posłużyć kwestionariuszem, który został opracowany w Lake Louise. Każdy objaw, jest oceniany na 0-3 punktów. Do objawów tych należy uniemożliwione funkcjonowanie, zaburzenia, snu i bezsenność. Suma punktów powyżej 3 wskazuje na AMS

Wysokościowy obrzęk płuc (high altitude pulmonary oedma – HAPE)

Wysokościowy obrzęk płuc – HAPE, którego przyczyną jest nadciśnienie płucne, jest spowodowane nierównomiernym skurczem naczyń płucnych w wyniku hipoksji. Wysokie ciśnienie w naczyniach doprowadza do przesięku osocza i krwinek do przestrzeni śródmiąższowej oraz do pęcherzyków płucnych, a następnie dochodzi do rozwijania się procesu zapalnego. Objawy jakie można zaobserwować, to przede wszystkim uczucie duszności oraz występowanie wysokiej ilości oddechów 30/min, czego konsekwencją jest spadek wydolności organizmu. W późniejszym czasie często pojawia się bulgoczący oddech oraz krwawa, pienista wydzielina z ust. W momencie wystąpienia tych objawów, należy przerwać dalszą wspinaczkę. Uczestnik wyprawy powinien dostać tlen oraz leki powodujące rozszerzenie naczyń płucnych

wysokościowy obrzęk mózgu – high altitude cerebral oedema – HACE

Wysokościowy obrzęk mózgu – HACE, najczęściej zdarza się u osób słabo zaaklimatyzowanych w warunkach wysokości powyżej 3000 m n.p.m. Główne objawy to ataksja, zaburzenia świadomości, ból głowy oraz nudności, a także wymioty. W szkodliwości wysokościowego obrzęku mózgu, odgrywa wzrost ciśnienia śródczaszkowego, który wywołany jest wzrostem objętości komórek mózgowych, spowodowanych retencją wody. Konieczne wtedy jest zejście o 500 do 1000 m oraz podawanie tlenu

Czasem rozpoznanie AMS, HAPE lub HACE jest niejasne. Może do tego dojść, jeśli rozpoznanie muszą postawić osoby bez odpowiedniego doświadczenia. Typowe objawy HAPE mogą być maskowane przez dominujące objawy AMS i HACE.  W takiej sytuacji Komisja Medyczna Międzynarodowej Federacji Związków Alpinistycznych zaleca leczenie wszystkich schorzeń, czyli AMS, HACE i HAPE.

Profilaktyką chorób wysokościowych z całą pewnością będzie przede wszystkim aklimatyzacja. Powyżej 2500 -3000 m n.p.m., to spędzanie nocy nie wyżej niż 500 m, a po każdych dwóch do czterech dni wchodzenia wyżej, powinno się przynajmniej dwie noce spędzić na tej samej wysokości. W tym czasie pożywanie leków powinno być ograniczone, chyba, że dotyczy to sytuacji, kiedy mimo prawidłowej aklimatyzacji zauważalne są objawy chorób wysokościowych. W tych przypadkach alternatywą niewątpliwie będzie zastosowanie acetazolamidu.

Autor Marta Majcherczyk

[1] Banasiewicz T.: Choroba wysokościowa. Polski Związek Alpinizmu – Taternik 2001, 2, 74-75 [58] Hartman-Ksycińska A., Kluz-Zawadzka J., Lewandowski B.: Choroba wysokościowa. Zdrowie publiczne 2016, 70(3), 490-499

[2] Janus T., Piechocki J.: Wybrane stany zagrożenia zdrowia i życia związane z przebywaniem na dużej wysokości. Anestezjologia i Ratownictwo 2016, 10, 103-111

[3] Siminska J., Przybylska S., Ratuszek–Sadowska D., Siedlecki Z., Grzyb S., Nowacka K., Hagner W.: Wysokościowy obrzęk płuc oraz wysokościowy obrzęk mózgu w chorobie wysokogórskiej - rozpoznanie, postępowanie i leczenie. Journal of Education, Health and Sport. 2016, 6(11), 390-397

[4] Szymczak R., Pawłowska E., Basiński A.: 5 dni z wysokościowym obrzękiem płuc pod wierzchołkiem Mount Blanc na wysokości 4362 m n.p.m. – opis dwóch przypadków. Medycyna intensywna i ratunkowa. 2003, 6 (3) , 151-156

[5] Küpper T., Gieseler U., Angelini C., Hillebrandt D., Milledge J.: Postępowanie przedszpitalne w zagrożeniu życia w przebiegu ostrej choroby górskiej, wysokościowego obrzęku płuc i wysokościowego obrzęku mózgu. Stanowisko Komisji Medycznej Federacji Zwiazków Alpinistycznych 2012, 2, 3-19

Jeśli zainteresował Cię ten artykuł, sięgnij po mojego ebooka i przeczytaj więcej.

Artykuły z tej kategorii