Zaburzenia odżywiania to stany, które przyczyniają się do zmian w funkcjonowaniu organizmu, zarówno pod kątem fizycznym, jak i psychicznym. Zaburzenia odżywiania są przede wszystkim takimi zachowaniami, które związane są ściśle z realizowaniem nieprawidłowego wzorca żywienia.

Według Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego - DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorder) wyróżnić można  między innymi takie zaburzenia jak: jadłowstręt psychiczny (Anorexia Nervosa), żarłoczność psychiczna (Bulimia Nervosa), zespół napadowego objadania się (Binge Eating Disorder) czy bigoreksja i ortoreksja.

Coraz częściej obserwuje się  zaburzenia odżywiania wśród sportowców. Występuje tutaj idealny obraz ciała, który ma dawać lepsze wyniki, w szczególności w sportach sylwetkowych, wytrzymałościowych oraz sportach, w których istotą jest odpowiednia waga zawodnika. Ponadto, takie czynniki jak presja ze strony trenerów czy innych zawodników, a także same cechy osobowości zawodnika, mogą skłaniać do zaburzeń odżywiania.

Występowanie zaburzeń odżywiania

Ryzyko wystąpienia zaburzeń odżywiania niewątpliwie będą różne w zależności od dyscypliny sportowej czy poziomu współzawodnictwa. Płeć ma również duże znaczenie. Zaburzenia odżywiania na poziomie klinicznym częściej występują u kobiet, niż u mężczyzn. Ponadto u ponad 90% osób wśród sportowców, poniżej 25 roku życia, odnotowuje się różnego rodzaju zaburzenia odżywiania.

 Zaburzenia odżywiania często występują u osób o niskiej samoocenie. Wydaje im się, że ciało połączone jest z perfekcjonizmem, orientacją na cel i na najlepsze wyniki.

Badania wykazują związek perfekcjonizmu z wieloma formami lęku, stąd też przypisywany jest do zaburzeń odżywiania, chociaż perfekcjonizm jest wielowymiarową formą i nie wszystkie jego formy będą w ten sposób przypisywane.

Niska samoocena jest ważnym czynnikiem ryzyka niezadowolenia z obrazu własnego ciała i wyników sportowych, ale trudno jest jednoznacznie stwierdzić czy faktycznie zaburzenia odżywiania są przyczyną czy skutkiem takiej postawy.

Zapobieganie zaburzeniom odżywiania

Aby zapobiegać zaburzeniom odżywiania należy przede wszystkim  rozważyć odpowiednią edukację, w szczególności edukację młodych sportowców.

Leczenie sportowców z zaburzeniami odżywiania, z kolei, powinno być prowadzone wyłącznie przez wykfalifikowanych pracowników, ponieważ zaburzenia odżywiania niosą poważne konsekwencje dla zdrowia, zarówno te fizjologiczne jak i psychologiczne. Ponadto profesjonalny personel będzie mógł wcześniej wykryć sportowców zagrożonych triadą.

Znaki ostrzegawcze dotyczące zaburzeń odżywiania wśród sportowców

Zmiany behawioralne:

-restrykcyjne jedzenie, nadmierne zainteresowanie kaloriami

-wizyty w łazience tuż po posiłkach

- noszenie zbyt luźnych ubrań, które przykrywają kształt ciała

- ćwiczenia pomimo kontuzji/ ćwiczenia z niewystarczająca regeneracją

-unikanie działań społecznych, związanych z odżywianiem

Zmiany fizyczne:

- obrzęki wokół szczęki

-częste choroby

- wahania wagi

- zmiany hormonalne

- urazy/kontuzje

Zmiany psychologiczne:

- zwiększona uwaga/krytyka własnego ciała

- poczucie braku kontroli w stosunku do spożywanych posiłków

- niezadowolenie / zniekształcone obrazu własnego ciała

Autor: Marta Majcherczyk

Bibliografia:

[1] Wells K., Jeacocke N., Appaneal R., Smith H., Vlahovich N., Burke L., Hughes D.: The Australian Institute of Sport (AIS) and National Eating Disorders Collaboration (NEDC) position statement on disordered eating in high performance sport; British Journal Sports Medicine 2020, 54, 21, 1247-1258

[2] Petersen I., Hernaes E., Skarderud  F.: Pursuit of performance excellence: a population study of Norwegian adolescent female cross-country skiers and biathletes with disordered eating; Open Sport & Exercise Medicine 2016; 2,1

[3] Eichstadt M., Luzier J., Weisenmuller C.: Eating Disorders in Male Athletes. Sports Health 2020; 12, 4, 327-333

[4] Petisco-Rodriguez C., Sanchez L., Fernandez-Garcia R., Sanchez J., Garcia-Montes M.: Disordered Eating Attitudes, Anxiety, Self-Esteem and Perfectionism in Young Athletes and Non-Athletes; International Journal of Environmental Research and Public Health 2020, 17,18, 6754

Artykuły z tej kategorii