Skurcze, które pojawiają się podczas lub wkrótce po wysiłku fizycznym, nazywane są skurczami wysiłkowymi lub skurczami związanymi z wysiłkiem EAMC- exercise-associated muscle cramp. Skurcze te są powszechnie odczuwane jako bolesne mimowolne skurcze mięśni szkieletowych, występujące podczas lub bezpośrednio po wysiłku fizycznym. Intensywność i czas trwania skurczów mogą się od siebie różnić. Czasem trwają krótko i nie wywołują zbytniego bólu mięśni, ewentualnie ból ustępuje stosunkowo szybko. Czasami jednak, po ustąpieniu mocnego skurczu, ból mięśni może utrzymywać się przez wiele godzin lub nawet dni, czego efektem będzie brak możliwości trenowania.

Czynniki wpływające na skurcze mięśni 

Istnieje wiele możliwych przyczyn, które mogą powodować skurcze mięśni. Mogą to być np.: przyczyny genetyczne, choroby endokrynologiczne i metaboliczne, zaburzenia związane z utratą sodu podczas obfitego pocenia się, zaburzenia przewodnictwa nerwowo- mięśniowego, wywołane zmęczeniem, a także czynniki farmakologiczne, związane ze stosowaniem niektórych leków.

Analiza skurczów przeprowadzona wśród amerykańskich piłkarzy wykazała, że ​​znaczna większość skurczów (95%) miała miejsce w okresach upałów. Skurcze te występowały głównie w ciągu pierwszych 3 tygodni treningu, kiedy poziomy sprawności i aklimatyzacji były mniejsze, natomiast obciążenie treningowe zwiększone.

W badaniu na 210 triathlonistach Ironmana, czynnikami powstawania skurczów związanych z wysiłkiem fizycznym była duża intensywność ćwiczeń,. U żadnego uczestnika odwodnienie i zmiany elektrolitowe w surowicy nie odzwierciedlały problemów EAMC. Niestety w tym przypadku można przypuszczać, że próbki mogły zostać pobrane z opóźnieniem ( po wystąpieniu skurczu), co za tym idzie nie mogły odzwierciedlać rzeczywistego faktu, który wiąże problem skurczu z odwodnieniem. Warto tu zauważyć, że skurcze są rozpoznawalnym towarzyszem hiponatremii ( stężenie sodu w surowicy <135 mmol / l)

W innym badaniu, w którym wzięło 1300 maratończyków, stwierdzono, iż osoby dotknięte przypadłością występowania skurczów, charakteryzowały się przede wszystkim, starszym wiekiem czy wyższym BMI. W grupie tej również znalazły się osoby, które przeprowadzały nieregularne rozciąganie lub stretching trwał zbyt krótko.

Następna analiza dotyczyła prawie 16 000 zawodników w dwóch wyścigach na dystansie 21,1 km i 56 km. Tutaj zidentyfikowano szereg problemów związanych z występowaniem skurczów i obejmowały choroby przewlekłe (w tym choroby sercowo-naczyniowe, oddechowe, żołądkowo-jelitowe, choroby układu nerwowego, choroby nerek, pęcherza oraz choroby hematologiczne). Odnotowano również nowotwory, alergie i regularne stosowanie leków.

Zapobieganie skurczom i łagodzenie bólów

Skurcz mięśni związany z wysiłkiem fizycznym - EAMC jest słabo poznanym problemem pochodzenia nerwowo-mięśniowego. Badania, które przeprowadzano na temat skurczów mówią, iż spożycie agonistów kanału receptorów przejściowego potencjału TRP-transient receptor potential, skutecznie osłabia skurcze mięśni. Kanały jonowe z rodziny TRP ulegają otwarciu w odpowiedzi na szereg bodźców chemicznych i fizycznych takich jak zmiany temperatury, zmiany potencjału błonowego i stres mechaniczny lub osmotyczny. Istotną rolę w odpowiedzi na bodźce środowiska ma rodzina receptorów przejściowego potencjału TRP. W przeprowadzanych badaniach wysunięta została hipoteza, że aktywacja kanałów TRP w jamie ustnej i górnej części układu pokarmowego za sprawą pikantnych, ostrych smaków, osłabiają skurcze mięśni. Pobudzenie tych receptorów może łagodzić niekorzystne objawy skurczów przez przekazywanie informacji do neuronów szpiku kostnego, co z kolei może spowodować wyciszenie aktywności neuronów motorycznych odpowiedzialnych za aktywację skurczu mięśnia.

Do produktów spożywczych, które pobudzają receptory TRP, należą niektóre produkty żywnościowe takie jak ostra musztarda, pieprz, cynamon, imbir, a także sok z pikli, sok z limonki, czyli kwaśne i słone roztwory. To wskazuje, iż tego rodzaju produkty mogą zapobiegać lub łagodzić objawy związane ze skurczami EAMC. Należy dodać, iż aktywatory kanałów TRP łagodzą wprawdzie skurcze mięśni wywołane w czasie wysiłku, ale nie wpływają na sprawność ruchową.

Oprócz wymienionych powyżej przypraw, do strony dietetycznej w łagodzeniu skurczów należy również utrzymywanie dobrego nawodnienia organizmu, zarówno podczas jak i po zakończonym wysiłku fizycznym, dostarczanie zwiększonych ilości sodu oraz uzupełnianie substratów. Natomiast do działań niezwiązanych z dietą, należą niektóre zabiegi np.: prawidłowe rozciąganie i masaże.

     Autor: Marta Majcherczyk

Bibliografia:

[1] Maughan R, Shirreffs S. Muscle Cramping During Exercise: Causes, Solutions, and Questions Remaining. Sports Med. 2019, 49(Suppl 2), 115–124

[2] Armstrong S, Cross T. Exercise associated muscle cramps. Medicine Today 2013, 14 (11), 62-65.

[3] Craighead D.,Shank S., GottschalJ., Passe D., Murray B., AlexandeL., Kenney L. Ingestion of TRP channel agonists attenuates exercise-induced muscle cramps. Muscle Nerve. 2017 Sep, 56(3), 379–385.

Artykuły z tej kategorii