Dla większości sportowców stosowanie suplementów jest ważne dla sportowego sukcesu. Naukowcy zwracają uwagę, że wydolność fizyczna sportowca jest wypadkową wielu czynników, między innymi: talentu, treningu, sprzętu sportowego, diety oraz predyspozycji psychicznych zawodnika.

     Wzmożony wysiłek fizyczny towarzyszący uprawianiu sportu powoduje zwiększone zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze, jednakże badania naukowe wykazują, że sama prawidłowo skomponowana dieta, oparta na naturalnych produktach jest w stanie dostarczyć zwiększonych ilości energii i wszystkich niezbędnych składników pokarmowych.

Powstaje zatem pytanie, czy istnieje potrzeba wspomagania sportowców wyczynowych odżywkami?

Odpowiedź jest twierdząca, suplementacja sportowców wyczynowych jest wskazana, zwłaszcza w warunkach dużych obciążeń treningowych.

Czym są suplementy diety? 

   Zgodnie z definicją podaną w Ustawie o Bezpieczeństwie Żywności i Żywienia,  suplement diety to: „środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych, lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy, lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzany do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie (…), z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu prawa farmaceutycznego”.

W składzie suplementów diety przede wszystkim obecne są surowce roślinne.

Powinny one występować jednak w mniejszych dawkach, niż dawki lecznicze.

   Zgodnie z deklaracjami producentów suplementy wykazują oddziaływanie na różne narządy organizmu ludzkiego.  Przede wszystkim wspomagają układ odpornościowy,, narząd ruchu, wspomagają redukcję tkanki tłuszczowej, wpływają korzystnie na organizm podczas intensywnego wysiłku fizycznego, a także  przyśpieszają regenerację powysiłkową. 

Co powinny uwzględniać suplementy ?  

1) górne bezpieczne poziomy witamin i składników mineralnych ustalone na podstawie naukowej oceny ryzyka, w oparciu o ogólnie akceptowane dane naukowe, uwzględniając zmienne stopnie wrażliwości różnych grup konsumentów;

2) spożycie witamin i składników mineralnych wynikające z innych źródeł diety;

3) zalecane spożycie witamin i składników mineralnych dla populacji.

        Ustawa o bezpieczeństwie Żywności i Żywienia jest podstawowym aktem prawnym dot. suplementów diety w Polsce. W art. 27 ust. 5 zapisano, że oznakowanie, prezentacja i reklama suplementów diety nie mogą zawierać informacji stwierdzających lub sugerujących, że zbilansowana i zróżnicowana dieta nie może dostarczyć wystarczających dla organizmu ilości składników odżywczych.

Dlaczego sięgamy po suplementy diety? 

       W ostatnich latach obserwuje się wysoki wzrost zainteresowania suplementami diety. Jest to szczególnie widoczne u osób prowadzących aktywny styl życia.

      Decyzję o uzupełnianiu diety suplementami zawodnicy- amatorzy podejmują głównie pod wpływem zalecenia trenerów, natomiast tylko niewielki odsetek osób badanych konsultuje się w tej sprawie z lekarzem lub dietetykiem. Inaczej jest w przypadku zawodowych sportowców. Większość z nich, chociaż nie wszyscy są pod opieką zarówno lekarza, dietetyka oraz trenera. 

      Zawodnicy głównie sięgają po suplementy diety przede wszystkim aby poprawić wyniki sportowe i wydolność fizyczną

Podział suplementów na grupy według AIS ( Australian Instytute of Sports)

Grupa A - to odzywki i substancje szczególnie polecane sportowcom, gdyż podczas wysiłku wykazują działanie wspomagające. 

Do tej grupy należą: napoje oraz żele i batony dla sportowców, posiłki w formie płynnej, preparaty mineralno-witaminowe, witaminy antyoksydacyjne: E i C, wapń, żelazo, kofeina, kreatyna, ß-alanina, dwuwęglan, cytrynian oraz witamina D.

Grupa B - to suplementy polecane sportowcom, choć wymagają dalszych badań, gdyż dotychczasowe wyniki nie dostarczają wystarczających dowodów na ich skuteczność.

Do grupy tej należą: glutamina, glukozamina, HMB (ß-hydroksymaślan), siara, ryboza, melatonina.

Grupa C- suplementy, co do których istnieją poważne przesłanki naukowe, że ich przyjmowanie nie przynosi sportowcom korzyści.

Do grupy tej należą m.in.: aminokwasy rozgałęzione, karnityna, pikolinian chromu, inozyna, koenzym Q10, tlenek azotu, cytochrom C, pirogronian, tlenek azotu, ZMA (Zn, Mg i B6 chelatowane aminokwasami), Cordyceps (Maczużnik chiński), Rhodiola Rosea (Różeniec gorski), żeńszeń, natlenowana woda. 

Grupa D- suplementy niewskazane, lub wręcz zabronione.

Do grupy tej zaliczono androstendion, 19-norandrostendion DHEA, 19-norandrostendiol, ephedra, strychnine, Tribulus terrestris (Buzyganek ziemny) i inne ziołowe suplementy mające wpływ na wzrost wolnego testosteronu we krwi oraz glicerol.

Autor : Marta Majcherczyk

Bibliografia:

[1] Krasnowska G., Sikora T.: Suplementy diety a bezpieczeństwo konsumenta. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość. 2011, 4 (77), 5 – 23

[2] Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 r. Dz. U. 2006 r. Nr 171, poz. 1225 z późn. zm.

[3] Reklama suplementów diety – analiza prawna. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego tom 18 (XXXIII), zeszyt 1, 2018: 130–142

[4] Krejpcio Z. Skwarek K., Hyżyk A., Dyba S.: Ocena powszechności spożycia suplementów diety w wybranej grupie osób aktywnych sportowo. Problemy Higieny i Epidemiologii 2011, 92(4): 935-938

Artykuły z tej kategorii