Autor: MARTA MAJCHERCZYK

Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD, Nonalcoholic Fatty Liver Disease) obejmuje dwa rodzaje patologii tj. niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFL, Nonalkololic Fatty Liver) oraz niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH, Nonalkoholic Steatohepatitis).

 NAFL charakteryzuje się stłuszczeniem prostym, w którym nie odnotowuje się uszkodzeń w komórkach wątroby, natomiast w NASH obserwuje się nie tylko uszkodzenia ale też ich martwicę hepatocytów, a także zapalenie zrazikowe i marskość. Ogólnie przyjęte jest, że NAFLD jest związana z nieprawidłowościami metabolicznymi, takimi jak zespół metaboliczny i insulinooporność.

Częstość występowania choroby wzrasta wraz z ze wskaźnikiem BMI.

Większość otyłych osób których BMI wynosi > 40 kg/m² ma stłuszczeniową chorobę wątroby.

Badania nad zależnością między otyłością a występowaniem NAFLD wykazały, że fruktoza, pochodząca z kukurydzy, jako syrop fruktozowy jest jej główną przyczyną. Klasyczny syrop fruktozowy zawiera glukozę, niemniej jednak syrop, który jest enzymatycznie przetworzony w celu wzmocnienia smaku słodkiego, zawiera przede wszystkim fruktozę. Wykazano bowiem, iż fruktoza spożywana w znacznych ilościach zaburza metabolizm glukozy i glikogenu, a także wolnych kwasów tłuszczowych, prowadząc tym samym do insulinooporności, cukrzycy typu II i dyslipidemii oraz przyśpiesza rozwój NASH powodując marskość.

Rozpoznanie choroby

Rozpoznanie NAFLD odbywa się przede wszystkim za pomocą badania obrazowego jak ultrasonografia (USG), tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MR) lub badania histopatologicznego jakim jest barwienie hematoksyliną i eozyną.

Istotne jest również wykluczenie  spożycia alkoholu, który jest czynnikiem rozwoju choroby i innych przyczyn stłuszczenia.

Dieta w NAFLD 

U osób z NAFLD powszechne są niedobory minerałów oraz witamin. W związku z tym należy okresowo przeprowadzać ocenę żywieniową w celu zbadania ich poziomów w surowicy oraz oszacować optymalną dietę uwzględniającą brakujące składniki odżywcze.  Do najczęściej występujących niedoborów z powodu złego wchłaniania będą niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K. Najbardziej charakterystyczne jest obniżenie stężenia witaminy D, które obejmuje aż 70-90% pacjentów.

U osób z otyłością jest zmniejszona jej dostępność do hydroksylacji, ponieważ witamina D odkłada się w tkance podskórnej i trzewnej tłuszczowej. Ponadto zmniejszone stężenie wit. D u osób otyłych z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby jest również wynikiem niedostatecznej ekspozycji na słońce. Zasadne w celach diagnostycznych będzie oznaczenie poziomów 25 (OH) D w surowicy. Warto zadbać o odpowiednią dietę, która będzie uzupełnieniem witaminy D w organizmie. Witaminę D3 można znaleźć w jajach oraz tłustych rybach jak makrela, tuńczyk, sardynki i łosoś, natomiast witaminę D2 głównie w grzybach.

Witamina E istotna jest w celach łagodzenia martwicy oraz zwłóknienia wątroby. Niedobór witaminy E obejmuje zwiększoną agregację płytek krwi, zmniejszoną przeżywalność krwinek czerwonych i może wywoływać niedokrwistość hemolityczną. Witamina E zapobiega aktywacji komórek gwiaździstych, a co ważne u pacjentów
z nadmierną masą ciała i występującymi chorobami wątroby, długotrwałe leczenie dawkami 800 IU/ dobę obserwuje się poprawę NASH. Dotyczy to jedynie osób, u których NASH nie występuje równocześnie z cukrzycą. Także nie u wszystkich pacjentów zalecana jest suplementacja witaminą E. Wyłączeni z suplementacji są osoby u których stwierdzono marskość wątroby  spowodowaną NASH.

Obecnie nie ma żadnego oficjalnego środka farmakologicznego, którego można zastosować w terapii NAFLD.  Najważniejsze to zmiana stylu życia, optymalna dieta, która zmniejszy odkładanie się tłuszczu w wątrobie i zwiększenie aktywności fizycznej celem obniżenia masy ciała. Korzystny wpływ na NAFLD ma ziołolecznictwo.

Wiele leków i preparatów ziołowych korzystnie wpływa na poprawę parametrów metabolicznych jak obniżenie TG, TC, LDL, a zwiększanie HDL, a także wykazuje działanie antyoksydacyjne.

Zielonokwiat (Chloranthus Japonicas), Cycocarya  (Cyclocarya Paliurus), Sida (Sida Rhomboidea) Granatowiec Właściwy (Punica Granatum) odgrywają rolę w metabolizmie lipidów poprzez utlenianie dysfunkcyjnych mitochondriów w wątrobie, które sprzyjają rozwojowi reaktywnych form tlenu. 

Z kolei nobiletyna, substancja zawarta w mandarynkach i pomarańczach oraz  diosgenina, która jest głównym składnikiem saponin steroidowych występujących m.in. w kozieradce, mogą prowadzić do obniżenia poziomu reaktywnych form tlenu i przywrócenia potencjału błony mitochondrialnej. Nobiletyna również  łagodzi insulinooporność i wpływa na zwiększenie wychwytu glukozy, zmniejsza akumulację TG i cholesterolu w wątrobie.

W terapii NAFLD do złagodzenia zapalenia wątroby skuteczna będzie Azjatycka Babka Wodna (Alisma Orientalis) i ekstrakt z Pomarańczy Gorzkiej (Citrus Aurantium), ponieważ działają ochronne przeciwko stłuszczeniu wątroby, a mechanizm leżący u jego podstaw zaangażowany  jest w hamowanie szlaku sygnalizacji stanu zapalnego, ponadto  Azjatycka Babka Wodna może przywrócić homeostazę wątrobowokomórkową. Tak więc leczenie ziołami pośredniczy w kluczowych patologiach związanych z NAFLD jak dysfunkcja metabolizmu lipidów, insulinooporność stres oksydacyjny czy stan zapalny, jest więc godną uwagi farmakoterapią.

Bibliografia:

[1] Habior A.: Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby a otyłość. - Postępy Nauk Medycznych 2013, 5b, 31-37.

[2] Schiavo L., Busetto L., Cesaretti M., Zelber-Sagi S., Deutsch L., Iannelli A.: Nutritional issues in patients with obesity and cirrhosis. World Journal
of Gastroenterology 2018, 24, 30, 3330–3346.

[3] Xu Y., Guo W., Zhang C., Chen F., Tan H., Li S., Wang N., Feng Y.: Herbal Medicine in the Treatment of Non-Alcoholic Fatty Liver Diseases-Efficacy, Action Mechanism, and Clinical Application. Frontiers in Pharmacology 2020, 11, 601.

Artykuły z tej kategorii